Dişler ve Gelişimi

Dişlerin sağlıkla çok yakın ilişkisi vardır. Dişlerimiz, ağızda besinleri parçalayan, öğüten yapılar olmaları dışında, konuşmaya ve görünüme de katkıda bulunur. Dişi çekilmiş kimselerin konuşmaları ve bazı sesleri çıkarmaları güçleşir. Dişler canlı yapılardır. Diş özü denen bölüm dişin kalbidir. Buradaki sinirler sıcak, soğuk, basınç ve ağrı duyusunu alırlar.

Dişler gelişim süreci içerisinde süt dişleri ve kalıcı dişler olmak üzere iki ayrı grup halinde çıkar.

Süt Dişleri ve Kalıcı Dişler

Dişlerin taslakları anne karnında başlar. Olgunlaşmasını tamamlamış olan dişler doğumdan sonra belirli bir sıra izleyerek çıkarlar. Dişlerin çıkması sırasında bir kısım çocuklarda huysuzluk, iştahsızlık, uyku bozukluğu görülebilir. Ancak diş çıkması yüksek ateş yapmaz. Bu dönemdeki yüksek ateşi dişlere bağlayarak sağlık kuruluşuna başvurmakta geç kalınmamalıdır.

İlk çıkan dişlere süt dişleri denir. Daha sonra ortalama 6-7 yaşlarında bu dişler değişmeye başlar ve 13 yaşa kadar sürer. Yeni çıkan dişlere kalıcı dişler denir.

Bebeklerin çoğunda ilk süt dişleri 6-8 inci aylarda çıkar. İlk çıkan dişler alt çenede ortadaki iki kesici diştir. Bundan sonra 8-9 uncu aylarda üst çenedeki kesiciler çıkar. Daha sonra üst yan ve sonra alt yan kesici dişler çıkar. Böylece iki yaşındaki bir bebeğin ağzında 20 süt dişi tamamlanmış olur. Ancak diş çıkarma zamanı her bebekte aynı değildir. Bazı bebekler daha erken, bazı bebekler daha geç diş çıkarmaya başlayabilirler. Doğduğunda bile dişleri olan bebekler vardır. Diş çıkması kalıtsal nedenlerle gecikebilir. Ancak 1 yaşa kadar dişler çıkmazsa bebekler en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.

Süt dişleri zamanla yerlerini kalıcı dişlere bırakmalarına rağmen çok önemlidir. Daha sonraki dişlerin sağlıklı dizilimini etkiler.

Dişin dişeti dışında kalan bölümüne taç bölümü denir. Dıştan sert, beyaz, diş minesi ile kaplıdır. Bu çok sert bir maddedir. Diş, dişeti çizgisinde daralır bu bölüme diş boynu denir. Bundan sonra gelen ve çene kemiği içerisindeki yuvalarda yer alan bölüme diş kökü denir. Kök, kemiğe fibröz bir zarla sıkıca bağlanmıştır. Bu dişte basıncı azaltır.

Diş minesinin altında diş kemiği vardır. Bu mineden yumuşaktır. En içte diş özü vardır ve içinde sinir ve kan damarları bulunur. Bunlar diş kökünden çıkarak çene kemiğindeki büyük damarlar birleşir ve dişin beslenmesini sağlar, Dişetleri dişleri sıkıca sarar.

Erişkinlerdeki başlıca diş tipleri ve görevleri şunlardır:

• Kesici dişler; yiyecekleri parçalar.
• Büyük azı ve küçük azı dişleri yiyecekleri ezer.