Hareket etmemizi sağlamak gibi son derece önemli bir işlevi olan eklemlerimiz bazı hatalı alışkanlıklarımız nedeniyle hasar görebiliyor. Bunun sonucunda eklem kireçlenmeleri, bağ ve omuz yaralanmaları gibi birçok sağlık sorunu ortaya çıkabiliyor. Özellikle yaz mevsiminde kadınların sıkça tercih ettikleri yüksek topuklu ayakkabılar ise eklemlere hasar veren alışkanlıkların başında geliyor!
Hayatımızın kalitesiyle doğrudan ilişkili olan eklemlerimizin sağlıklı olması öncelikle düşmanlarını tanımak ve onlara karşı tedbir almaktan geçiyor. Aksi halde eklem kireçlenmeleri, bağ yaralanmaları, menisküs yaralanmaları, omuz yaralanmaları ve bazı eklemlere özel hastalıklar gibi birçok sorun ortaya çıkabiliyor. Üstelik eklem hasarlarına bağlı gelişen hastalıkların görülme sıklığı modern yaşamın olumsuz şartları nedeniyle gün geçtikçe artıyor. Acıbadem Bodrum Hastanesi'nden Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Feridun Çilli, eklemlerimize zarar veren 6 düşmanı anlattı.
Obezite: Fazla kilolar birçok sağlık sorununa yol açtığı gibi mekanik ağırlık oluşturarak eklemler üzerinde de hasara yol açıyor. John Hopkins Artrit Araştırmaları Merkezi'nde yapılan çalışmalara göre: fazladan her 5 kilo, attığımız her adımda dizlerimiz üzerine 15-30 kilo ekstra yük anlamına geliyor. Fazla olan 5 kilodan kurtulmak eklem kireçlenmesi riskini kadınlarda yüzde 50, erkeklerde ise yüzde 20 oranında azaltıyor. Dolayısıyla eklem hastalıklarının çözümü öncelikle fazla kiloların verilmesinden geçiyor.
Hatalı egzersiz ve ağır spor yapmak: Egzersiz eklem sağlığı için iki tarafı keskin bıçak gibi. Dengelisi yarıyor, aşırısı zarar veriyor. Yaşa, cinsiyete, genel fiziksel kapasitemize uyumlu olmayan ağır ve yüksek tempolu egzersizler yarar yerine zarar getiriyor. Araştırmalar kick-boks ve tempolu step egzersizlerinin eklemleri zorladığını ortaya koyuyor. Bunun aksine kas gücü ve kitlesini arttıran iyi planlanmış ağırlık çalışmaları ise eklemlerimize destek veriyor. Yürüyüş ve yüzme gibi aerobik egzersizler kan dolaşımını da düzenleyerek kas ve eklemlerimizi güçlendiriyor. Denge üzerine odaklanmış yoga gibi egzersizler, germe egzersizleri ve pilates eklemlerde oluşacak sertlikleri önleyebiliyor.
Bilgisayar ve televizyon karşısında uzun süre oturmak: Vücudumuz hareket etmek üzere planlandı. Dolayısıyla İşleyen demir misali hareket etmek eklem sağlığına iyi geliyor. Televizyon veya bilgisayar karşısında oturarak geçirilen uzun saatler ve genel hareketsiz yaşam tarzı ise eklemlerimiz için en az ağır egzersizler veya obezite kadar zararlı oluyor. Kaslarımız, kemik ve kıkırdak dokumuz güçsüzleşiyor, eklemlerimiz sertleşiyor ve metabolizmamız yavaşlıyor. Ayrıca kemik kitlesi nitelik olarak bozuluyor, bu durum da osteoporoza davetiye çıkarıyor. Temiz havada yürüyüş yapmak, bahçede çiçeklerle uğraşmak, aşırıya kaçmadan yaş, cinsiyet ve kondisyon ile uyumlu her türlü egzersiz ise eklem sağlığı üzerinde mucizevi etki sağlıyor.
Yüksek topuklar ve kötü ayakkabı seçimi: Ayak yapısına uygun ayakkabıların seçimi eklem sağlığı için çok önemli. Sürekli yüksek topuklu ayakkabıları tercih eden kadınlarda ayak, ayak bileği, diz ve bel omurgasına ait eklemlerde kronik zorlanmalara bağlı kireçlenmeler erken yaşlarda ortaya çıkıyor. Ayrıca yüksek topuklar bacak kaslarının eklemlere uygunsuz yüklenmesine neden oluyor ve kısa dönemde ağrı, uzun dönemde ise kas güçsüzlüklerine yol açıyor. Aynı şekilde tabanı tamamen düz topuksuz ayakkabılar da ayak eklemlerimizin sağlığı için makbul olmayan ayakkabılar. İdeal ayakkabı topuğu ise 3-4 santim civarında olmalı. Yapılan çalışmalara göre 9 santimlik topuklu ayakkabılar 3 santimlik topuklulara göre ayak eklemlerine 7 kez daha fazla stres yüklüyor. Ayağın genel anatomisine uygun olmayan dar veya sivri burunlu ayakkabılar da ayak eklemlerinde erken dönemde ağrılı deformasyonlara neden oluyor.
Kötü beslenme alışkanlıkları: Dengesiz, fast food gıdaların kemik ve eklem sağlığımız açısından da zararlı. Liflerden, antioksidanlardan zengin sebze ve meyve ağırlıklı bir diyet eklem sağlığı için gerekli. Balık içerdiği yüksek omega 3 yağ asitleri nedeniyle eklemlerimizin dostu olarak belirtiliyor. Yapılan araştırmalar eklem rahatsızlığı olan hastalarda omega 3 yağ asitlerinin ağrıyı ve yangıyı azalttığını gösteriyor. Kalsiyum, E, K ve D vitamini, folik asit içeren gıdalar da eklem dostu beslenme için olmazsa olmazlardan. Son araştırmalar da C vitamininin eklem kireçlenmelerinin tedavisindeki olumlu rolünü gösterdi. Doktorunuzun önerisine göre alabileceğiniz glukozamin benzeri takviyeler de eklem sağlığınız için faydalı olacaktır.
Sigara: Bilinen tüm zararlı etkilerinden sonra araştırmalar gösterdi ki sigara tiryakilerinde daha küçük travmalar ile daha kolay kırıklar oluşabiliyor. Gerçekten de sigara içmek kemik kalite ve kitlesini azaltarak osteoporoza neden olabiliyor. Aynı şekilde sigara alışkanlığı olan hastalarda kemik ve eklem sağlığını ilgilendiren hastalıkların tedavisi de daha zor oluyor.