Balık ve diğer deniz ürünleri düşük yağ içerir ve mükemmel bir protein, vitamin ve mineral kaynağıdır. Ancak toksin, bakteri ya da virüs bulaşmış deniz ürünü toplum sağlığı açısından gerçek bir sorun yaratmaktadır.
ABD'de her yıl 6.5-33 milyon hastalık vakası ile 9000 ölümün gıdadan kaynaklanan hastalıklarla ilgili olduğu belirtilmektedir. Gebe kadınlarla fetusların (cenin) en yüksek risk grubunda bulunmalarına karşın bu konuda JAMA'da yayımlanan bir makalede iyi bir haber yer almaktadır. Söz konusu çalışmada, gebelik döneminde balık yiyerek cıvaya maruz kalan kadınların çocuklarındaki gelişme sorunlarının, anneleri cıvaya maruz kalmamış olan çocuklarınkinden daha fazla olmadığı gösterilmiştir. Gıda zehirlenmesi olasılığı az olduğundan deniz ürünlerinin sağlık üzerindeki toplam yararı yüksektir. Kendinizi korumak için bu sayfada yer alan öneri ve uyarıları dikkate almanız yeterli.
Deniz Ürünlerinde Bulunan Zararlı Maddeler
- Bakteri: Gıdadan kaynaklanan hastalıkların en sık bildirilen nedeni Vibrio bacterium dur. Genellikle uygun olmayan koşullarda satılan deniz ürünleri ya da çiğ tüketilen kabuklu ürünler bu hastalığa yol açar. Çoğunlukla 1-7 gün süren ishal ve karın ağrısına, bazen de ölüme neden olur.
- Virüsler: Norwalk virüsü sulu ishalin de görülebildiği gastrointestinal hastalık salgınlarına yol açar. Son zamanlardaki salgınlar çiğ istiridye tüketimi ile ilişkili bulunmuştur. Virüs ayrıca, virüsün bulaştığı su, buz, diğer kabuklu deniz ürünleri ve kişilerarası temas yoluyla da yayılır. Hepatit A virüsü (HAV) karaciğeri enfekte eder ve ateş, yorgunluk, mide bulantısı, karında rahatsızlık hissi, koyu renkli idrar ve 2 aydan uzun sürebilen kuluçka döneminden sonra ortaya çıkan sarılık gibi semptomlara yol açar. HAV genellikle, dışkı ve ağız yoluyla kişiden kişiye bulaşır. Ancak, belirli ürünlerde (kabuklu deniz ürünü, marul, donmuş vişne ve donmuş çilek), dondurulmadan önce meydana gelen bulaşma, salgınlara yol açmıştır.
- Doğal toksinler: Bu toksinler, bakarak, koklayarak ya da tadına bakarak fark edilemez ve pişirerek ya da başka bir işlemle yok edilemez. Semptomlar mide rahatsızlığı ve ishalden felce ve ölüme kadar geniş bir yelpazede yer alır.
- Kimyasal artıklar: Metilciva (MeHg), poliklorinlenmiş bifeniller (PCB'ler) ve dioksin gibi toksik kimyasal maddeler, suda yaşayan hayvanlarda birikir ve bunları yiyenlerin yaşamlarını tehdit eder.
Kendinizi Nasıl Korursunuz
- Deniz ürünü satın alırken aşağıdaki konulara dikkat edin :
- Deniz ürününü eve dönerken son anda satın alın.
- Taze balık alırken kontrol edin. Balık temiz, gözleri berrak ve parlak, solungaçları parlak kırmızı ya da pembe, eti sert, derisi elastik ve parlak olmalı. Yapışkan olmamalı. Görünüşü nemli olmalı ve ağzı kahverengi olmamalı.
- Balık soğuk olmalı ve balık gibi kokmamalı.
- Seçtiğiniz deniz ürünlerinin ayrı ayrı paketlenmesini isteyin ve en üste ya da soğuk ürünlerin yanına yerleştirin. Eve gidişiniz bir saatten fazla sürecekse, deniz ürününü soğutucuda taşıyın.
- Evde dikkat etmeniz gereken konular :
- Buzdolabının en soğuk yerinde, en az 0 derecede saklayın.
- Çiğ balığı, kümes hayvanlarını ya da eti tahta üstünde kesmeyin. Plastik malzemenin temizlenmesi ve sterilizasyonu daha kolaydır.
- Çiğ balığı koyduğunuz tabağı, iyice yıkamadan kullanmayın.
- Balığın raf ömrü, türüne ve kalitesine göre değişir. Genel kural satın aldıktan sonra 1-2 gün içinde tüketilmesidir.
- Donmuş deniz ürünü oda sıcaklığında değil, buzdolabında çözülür. Bu mümkün değilse soğuk suyun altına koyun.
- Bütün deniz ürünlerini oda sıcaklığı yerine buzdolabında salamura yapın.
- Artan ürünleri 1 saat içinde dondurun ve 2 gün içinde tüketin.
Kimler Risk Altında
- Gıda zehirlenmesine yatkın olanlar:
- HIV ya da AIDS nedeniyle bağışıklığı zayıflamış olanlar
- Kanser tedavisi uygulananlarla organ nakli yapılanlar
- Gebe kadınlar ve fetusları
- Diyabetliler
- Küçük çocuklar
- Yaşlılar