Çoğumuz kafeini yalnızca kahveyle ilişkili görüyoruz. Kahve kuşkusuz büyük bir kafein kaynağıdır ve oldukça çok tüketilir. Ama kahve tek kafein kaynağı değildir. Çay, kola gibi karbonatlı içecekler, kakao ve çikolata da kafein içerir.
Kafein zararlı olabilir mi? Ne kadarı fazladır? Araştırmalar tamamlanmamış olduğu için bunları tam olarak bilemiyoruz.
Özellikle soğuk algınlığı ve alerjilere yönelik olarak sık kullanılan bazı ilaçlarda, antihistaminiklerin uyku verici etkilerini dengelemek için kafein vardır. Birçok uyarıcı ilaç da ana bileşen olarak kafeine dayanmaktadır genellikle doz başına bir fincan kahvedeki kafein miktarının iki katı kadar.
Yararları
Son zamanlarda gündeme gelen tüm kötü yanlarına karşın, kafeinin yararları da vardır. En belirgin etkisi uyarma yeteneğidir.
Kafeinin tedaviye yönelik bazı uygulamaları vardır. Kafein, beyinde kan damarlarını daraltır; bu nedenle, bazı migren ağrısı tiplerini tedavi etmek ve merkezi sinir sistemini zayıflatan bazı ilaçları dengelemek için kullanılır. Hiperaktif çocukların tedavisinde de kullanılmaktadır; bu çocuklar üzerinde sakinleştirici bir etkisi olmaktadır.
Sakıncaları
Kafeinin sakıncaları, sağlığımız üzerine arzu edilmeyen olası etkilerini içerir. Çok miktarda kahve içen insanlarda düzensiz ya da hızlı kalp atışı, uykusuzluk, mide rahatsızlığı, kan basıncında artış, sinirlilik ve vücut ısısında artma görülebilir. Kafein, ayrıca kasların uyumu ve zamanlamasını da güçleştirebilir.
Hamile kadınlar kafein almamaları konusunda uyarılmaktadırlar, çünkü kafein bebeğe zarar verebilir. Bazı araştırmacılar, kafein tüketimi ile ölü doğum, düşük ve doğum kusurları arasında bir bağlantı olduğuna inanıyorlar. Bu tür bağlantılar henüz kanıtlanmadıysa da, bu riske girmeye gerek var mı?
Ne Yapmalısınız?
Diyetinizle ilgili birçok kararda olduğu gibi, ılımlılık en iyi yaklaşımdır. Ortalama insan için, günde bir ya da iki fincan normal kafeinli kahve ya da bir, iki bardak kafeinli alkolsüz içecek güvenli kabul edilmektedir. Ülseriniz varsa, asit üretici nitelikleri nedeniyle kafeinsiz kahveden bile kaçının. Yüksek tansiyonunuz varsa, kafeini dikkatli kullanın. Kan basıncınızı arttırabilir. Normal kahve gece uykunuzu kaçırıyorsa, kafeinsiz kahveyi tercih edin.
Azaltma
Ani bırakmanın muhtemel kötü etkilerinden kaçınmak için, kafeini yavaş yavaş bırakın, (insanlar sık sık kafeini aniden bıraktıklarında baş ağrıları, uyuşukluk, mide bulantısı ve dikkat süresinin azalması gibi şikâyetlerinin olduğunu bildiriyorlar). Birkaç yöntem vardır:
- Normal kahvenizi hazırlarken içine kafein siz kahve karıştırın.
- Normal granül kahveyi tercih edin, çünkü filtre kahveye göre fincan başına daha az kafein içermektedir.
- Bir ya da iki hafta boyunca tüketiminizi günde bir fincan azaltın.
Aynı şeyi çayla ya da kafein içeren başka içeceklerle de yapabilirsiniz. Ancak bitki çaylarına geçerken dikkatli olun. Bazı tipleri, özellikle evde yapılanlar kahveyle aynı ya da daha kötü etkilere yol açabilir.