Okula giden çocuklarda sırt çantası, sırt ağrısı için risk faktörü oluşturmaktadır. Sırt çantası, ağırlığı ve uygun olmayan pozisyonda taşınması sonucu bu ağrıya adeta davetiye çıkarmaktadır. Bu yüzden okul öncesi her anne babanın, çocuğunun boyuna ve ağırlığına uygun çanta seçimini yapması büyük önem taşımaktadır. İşte bu konuda Uzman Fizyoterapist Hürkan Akkuzu'nun altını çizdiği önemli noktalar...
Omurga hastalıkları gelişmiş toplumlarda en sık karşılaşılan ve sakatlığa yol açan problemlerden birisidir. Yapılan çeşitli çalışmalar sonrasında okul çağı çocuklarında bel ağrısı görülme sıklığının % 70 olduğu görülmüştür. Bu oran oldukça yüksektir. Bilinen bir başka gerçek de genç yaşta bel ağrısı çekenlerde, daha ileri yaşlarda da bel ağrısı yaşanma riskinin arttığıdır. İşte bu nedenle okul çağındaki çocukların ve gençlerin, erken dönemlerden itibaren bel ağrısından korunmaları konusunda gerekli eğitimlerin verilmesi ve ergonomik olarak doğru ekipmanların seçilmesi gerekmektedir.
Sırt çantaları uygun kullanılırsa okul çocukları için okul kitap ve gereçleri taşımada en uygun , popüler ve pratik yoldur. Sırt çantaları yükün vücudun güçlü kasları üzerinde dağıtılması için dizayn edilmiştir. Sırt çantaları uygun kullanılmaz ise çocuklarda çeşitli kas , eklem ve sinir zedelenmelerine bağlı olarak ağrı ve uyuşmalar görülebilir .Sırt çantası, okul çağı çocuklarında en sık karşılaşılan yüklenme nedenidir. Bu nedenle çocukların taşıdıkları sırt çantalarının ağırlıklarının hesaplanması ve gereğinden fazla yüklenmemeleri önem kazanmaktadır.
- Bel ağrısı: Özellikle çantanın askılarının uzun ve gevşek oluşu durumunda vücudun ağırlık merkezinin arkaya kayması sonucu bel kaslarında aşırı zorlanma ve ağrı meydana gelir, dikkate alınmazsa ileri yaşlarda Hiperlordoza bağlı bel ağrıları oluşur.
- Sırt ağrısı: Çanta ağır olacak olursa ve/veya tek taraflı omuz askısı kullanılacak olursa kas zorlanmalarına neden olur. Özellikle boyun hızlı arttığı yaşlarda tek el veya omuzla taşınan çantalar omurgada sağ veya sola eğilmeler (skolyoz ) gibi duruş bozukluklarına neden olabilir.
- Omuz ağrısı: Çantadaki omuz askıları geniş ve yumuşak oluşu omuz üzerinde yükün eşit dağılmasına yardımcı olur , dar ve sert olan omuz askıları kasın belirli noktalara ağırlığın binmesi sonucu dolaşım bozukluğu ve ağrıya neden olur.
- El ve Kollarda ağrı: Çantanın omuz askılarının ince oluşu ve çantanın ağır olması durumunda sinirlere yapılan baskı ile el ve kola giden sinirlerde zedelenme sonucu ağrı ve uyuşmalar görülür.
- Boyun - baş ağrısı: Ağır çanta taşıma ya da tek taraflı taşıma durumunda boyun kaslarında gerginlik , ensede ağrı ve gerilim baş ağrısı yapabilir
- Bacaklarda ağrı: Özellikle ağır ve uygunsuz biçimde sırt çantası taşıyan ve basamak yada merdiven çıkmaları durumunda bacaktaki kaslarda zorlanma ve ağrılar görülebilir.
Ailelerin aralıklarla çocuklarının boyun , sırtında ağrı olup-olmadığını sormaları gerekiyor ve eğer ağrının yanı sıra elde uyuşma, karıncalanma varsa göz ardı etmeyip kesinlikle uzmana danışmalıdırlar.
Sırt çantası ile ilişkili zedelenmeleri önlemek için dikkat edilmesi gereken hususlar şöyledir;
- Sırt çantası hafif olmalıdır. Sırt çantası çocuğun ağılığının %10- 15 ini geçmemelidir. Bu da ilkokul çocuğu için 3-5 kg ve daha üstü öğrenimler maksimum 8kg'dir. Eğer okul nedeniyle çocuğun taşıdığı yük ağır ise öğretmen veya okul yönetimi ile konuşup hafifletmenin yolları aranmalıdır.
- Sırt çantasında ağır olan eşyalar çantanın sırta bakan tarafına, hafif olanlar ise sırttan uzak olan kısma , ufak ve hafif olanlar çantanın ceplerine yerleştirilebilir ,ağırlık çantanın sağ ve solunda eşit dağıtılmalıdır
- Her zaman askıları omuzlar üzerinde uygun biçimde oturtarak ayarlayınız ve her defa yük ilave edildiğinde tekrar askı ayarlarını kontrol ediniz ve yükün yeterince destek gördüğünden emin olunuz .
- Çocuğunuzu sırt çantasının uygun kullanması için eğitiniz. Uygunsuz kullanımının boyun ve omurgaya verdiği zararlar hakkında bilgilendiriniz.
- Sırt çantası taşırken düzgün durmaya alışması için çocuğunuzu uyarınız. İlaveten boyun ve sırt kaslarının gelişip güçlenmesi için aktif olmaları veya egzersiz yapmalarını sağlayınız.
Sırt Çantası alımında ve kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar:
Uygun Çanta seçme :
- Geniş askılı ve iyi omuz pedi olan sırt çantası seçin. İnce olanlar omuzun belli noktasına aşırı bası sonucu dolaşım bozukluğu ve ağrıya neden olur.
- Çift askılı sırt çantası seçin , tek taraflı olanlar yükü eşit dağıtamazlar.
- Sırt pedi iyi olmalıdır. İnce olanlarda çantadaki sert objeler yada kitap köşe uçları sırta batarak rahatsız eder.
- Bel kayış bağlanması ağır yükün daha da eşit dağıtılmasını sağlar
- Çantanın kedisinin hafif olması gerekir.
- Üzerinde tekerlek olanlar Roler sırt çantası özellikle çok ağır taşıyan öğrenciler için merdiven çıkarken daha rahat olabilir.
Uygun Çanta kullanımı :
- Çantalar her zaman çift taraflı kullanılmalıdır. Tek omuza atılan çanta belirli kaslarda zorlanmalara neden olur.
- Çanta vücuda yaklaşacak şekilde askılarını sıkılaştırın. Askılar çantayı 5 cm belin üstünde tutacak şekilde olmalıdır.
- Sırt çantası hafif olmalı ve kesinlikle öğrencinin kilosunun % 20'sini aşmamalıdır.
- Sırt çantasının tümünü kullanmayı alışkanlık haline getirin . Ağır olanları sırta yakın ve ortaya yerleştirin.
- Çanta her gün kontrol edilmeli ve ihtiyaç olmayan ağırlıklar atılmalıdır.
- Sırt çantası taşırken yerden bir şey aldığınızda dizlerinizi kırarak ve çömelerek alın , öne eğilmekten kaçının.
- Ağır çanta taşımak zorunda olanlar ise sırt ve bel kasları güçlendirici egzersizler yapmalarında yarar vardır.
Ailenin yapacakları :
- Çocuğunuza her hangi bir ağrı veya rahatsızlık olduğunda mutlaka anlatmaları tavsiye edilmelidir . Bu ağrılar kesinlikle göz ardı edilmemelidir
- Okul ile aile ilişkisi önemlidir Bu kadar yük taşımalarının gerekip-gerekmediği hakkında bilgi ediniz