İnsanların en sık bulaşıcı hastalıklara yakalandıkları dönem çocukluk çağıdır. Son yıllarda genel hijyen kurallarına dikkat edilmesi, aşı uygulamaları ve kullanılan ilaçlar nedeniyle bulaşıcı hastalıklarda belirgin bir azalma olmuştur. Bulaşıcı (infeksiyon) hastalıkları genellikle ağız, burun, göz salgıları ve dışkı yoluyla bulaşır. Bu nedenle basit bazı genel hijyen kurallarına uyulması bu hastalıklardan korunmada çok önemlidir.
Bulaşıcı Hastalıklardan Korunmada Genel Kurallar:
- El yıkama: Sabunla uygun şekilde ellerin yıkanması barsak enfeksiyonları ve üst solunum yolu enfeksiyonlarından korunmada çok etkili bir yoldur.
- Temiz ve güvenilir içme suyu kullanılması
- Et ve ürünleri, yumurtanın iyi pişirilerek yenmesi
- Çiğ yenen sebze ve meyvelerin çok iyi yıkanması
- Hasta kişilerle temasın mümkün olduğunca önlenmesi
- Çocukların sigara içilen ortamlarda bulundurulmaması
- Evcil hayvanlarla temastan sonra ellerin yıkanması ve çocukların evcil hayvanları öpmelerinin önlenmesi
- Çocukların gerekli aşılarının yapılmış olması
- Bulaşıcı sarılık, menenjit gibi ciddi bulaşıcı hastalığı olan kişilerle temas sonrası mutlaka doktora başvurulması
Çocuklarda Sık Görülen Bulaşıcı Hastalıklar
Kızamık
Etkeni kızamık virüsüdür. Kış ve ilkbahar aylarında daha sık görülür. Aşılanmamış ya da hastalığı geçirmemiş herkese bulaşabilir. Damlacık yoluyla bulaşma olur. Bulaşıcılık döküntü başlamadan 2gün önce başlar ve döküntü kaybolduktan 4 gün sonra devam eder. Kuluçka süresi 8-12 gündür. Ateş, burun akıntısı, gözlerde sulanma, öksürük başlangıç belirtileridir. 2-3 gün sonra yüzden başlayıp vücuda yayılan kırmızı döküntüler ve ağız içinde beyaz lekeler ( koplik) görülür. Hastalık ortalama 1hafta 10 gün sürer. Otit, zatürre, ansefalit gibi önemli komplikasyonlar görülebilir. Korunma aşı yoluyla ve hasta kişilerle temasın önlenmesiyle olur. Tedavi bulgulara yöneliktir. Tanı için doktora başvurulmalıdır. Ateş düşürücüler, ılık banyo, loş ortamda dinlenme ve bol sıvı verilmesi uygundur.
Kızamıkçık
Etkeni rubella virüsüdür. Kışın ve ilkbahar aylarında daha sıktır. Damlacık yoluyla bulaşır. Bulaşma süresi döküntü başlamadan 7-10 gün önce ve döküntüden 7 gün sonra devam eder. Kuluçka süresi 15-20 gündür. Genelikle hafif seyirli bir hastalıktır. Hafif ateş, boyundaki lenf bezlerinde şişlik ile başlar, yüz ve vücuda yayılan küçük pembemsi döküntüler görülür. Hastalık 2-4 gün kadar sürer. Tedaviye gerek yoktur. Komplikasyon çok nadirdir, bazan trombositlerde düşme ve ansefalit olabilir. Korunma aşı ve temasın önlenmesiyle sağlanır. Aşılanmamış ve hastalığı geçirmemiş hamile kadınlara bulaşırsa fetüs için ciddi riskler yaratır! Böyle durumlarda mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Boğmaca
Etkeni bir bakteridir. Kışın ve ilkbaharda görülür. Genellikle 1 yaşın altındaki bebeklerde daha sık görülür. Damlacık yoluyla bulaşır. Kuluçka süresi 7-10 gündür. Hastalık ise 6 hafta kadar sürebilir. Başlangıçta kuru öksürük, hafif ateş gibi bulgular vardır. 1-2 hafta sonra öksürük şiddetlenir; arada hiç soluk almadan patlar gibi öksürür ve kalın bir balgam çıkarılabilir. Öksürük sırasında gözler kızarır, yüzde kızarma veya morarma görülebilir, terleme ve aşırı yorgunluk olur. Bu dönem 1-2 hafta sürer, iyileşme döneminde bu bulgular hafifler ve zamanla kaybolur. Tanı ve tedavi için doktora başvurmak gerekir. Bebeklerde hastaneye yatma, antibiyotik tedavisi, oksijen tedavisi ve ortamın nemlendirilmesi , mukus aspirasyonu gibi tedaviler uygulanır. Aşı ile korunulur. Kulak iltihabı, zatürre, havale gibi komplikasyonlar görülebilir. Özellikle bebeklerde hayati tehlike yaratabilir.
Su Çiçeği
Etken varisella-zoster virüsüdür. Kış sonu ve ilkbahar aylarında görülür. Damlacık ve direkt temas yoluyla bulaşır. Bulaşıcılık süresi başlangıçtan tüm lezyonlar kabuk tutana kadar sürer. Kuluçka süresi 10-20 gündür. Hastalık 7-20 gün sürer. Başlangıç belirtileri ateş, halsizlik, iştahsızlıktır. Ardından önce kırmızımsı olan sonra ortaları sulu sivilceye benzer kaşıntılı döküntüler belirir. 3-4 gün sonra döküntüler kabuklanır ve yenileri çıkar. Tanı için doktora başvurulmalıdır. Tedavi bulgulara yöneliktir. Ateş için KESİNLİKLE ASPİRİN VERİLMEMELİDİR. Ansefalit, zatürre gibi komplikasyonlar görülebilir. !2 aydan küçük bebekler özellikle temastan korunmalıdır. 12 aydan büyük olanlara suçiçeği aşısı yapılabilir. Hamile kadınlarda fetüse bulaşma riski vardır.
Beşinci Hastalık (Eritema İnfeksiyozum)
Etkeni parvo virüsüdür. Genellikle ilkbahar aylarında görülür. Bulaşma direkt temas yoluyla olur. Kuluçka süresi 4-15 gündür. Hastalık ortlama 3-10 gün kadar sürer. En sık 2-12 yaşları arasında görülür. Belirtileri; yanaklarda yoğun kızarıklık ( tokat atılmış gibi) ile başlar daha sonra kol ve bacaklarda kırmızı döküntüler görülür. Kalçalardada kızarıklık olabilir. Döküntü 2-3 hafta süreyle kaybolup tekrar ortaya çıkabilir. Tedaviye gerek olmadan kendiliğinden iyileşir. Aşısı yoktur.
Altıncı Hastalık (Roseola İnfantum)
Etkeni bir virüstür. Her mevsimde görülür. Daha çok 2 yaş altındaki bebek ve küçük çocuklarda görülür.. Bulaşma solunum yolu salgıları ve dışkı-ağız yoluyla olur. Kuluçka 5-15 gündür. Hastalık ortalama 1 hafta kadar sürer. Hastalık yüksek ateşle başlar. Huzursuzluk, iştah kaybı olur. Bazen burun akıntısı, lenf bezlerinde şişlik ve havale de olabilir. 3-4. gün ateş düşer ve yüz ve vücudun her yerine yayaılan soluk pembe döküntüler görülür. Bazen döküntü olmayabilir. Tanı konması için doktora başvurulması gerekir. Semptomatik tedavi gerekir. Ateş düşürücüler ve bol sıvı verilebilir. Aşısı yoktur. Korunma temasın önlenmesi ile olur.
Kabakulak
Etkeni kabakulak virüsüdür. Kış ve ilkbaharda daha sık görülür. Bulaşıcılık dönemi belirtiler başlamadan 2 gün önce ve başladıktan 9 gün sonradır. Solunum salgılarıyla doğrudan bulaşır. Kuluçka 15-18 gündür. Yaygın ağrı, ateş ve iştah kaybıyla başlar. Daha sonra çenenin iki tarafındaki tükrük bezlerinde şişme, çiğneme sırasında ağrı gibi bulgular oluşur. Bazen kusma, baş ağrısı, uyuklama ense ve sırt ağrısı olışabilir. Meningoensafalit komplikasyonu görülebilir. Semptomatik (bulgulara yönelik) tedavi uygulanır. Ateş ve ağrı kesiciler, yanaklara soğuk kompres uygulanabilir. Asit içermeyen, ekşi olmayan yumuşak gıdalarla beslenme uygundur. Aşı ile korunma mümkündür.
Soğuk Algınlığı
Etken çeşitli virüslerdir. Bütün yıl boyunca görülür. Kuluçka süresi 1-4 gündür. Bulaşma özellikle el teması ve solunum yolu salgıları ile olur. Hastalık ortalama 3-10 gün sürer. Belirtiler ; burun akıntısı, hapşırık, burun tıkanıklığı, kuru öksürük, ateş, halsizlik ve iştahsızlıktır. Kesin bir tedavi şekli yoktur. Bulgulara yönelik tedavi (burun tıkanıklığının damlalarla açılması, ortam havasının nemlendirilmesi, ateş için ateş düşürücüler ve bol sıvı verilmesi) yapılır. Korunmada el temizliği ve hasta kişilerle direkt temasın önlenmesi önemlidir. Bazen orta kulak enfeksiyonu, bronşit ve sinüzit gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bebek 3 aylıktan küçükse, ve 38 dereceden yüksek ateş 2 günden uzun sürerse, aşırı kusma beslenme bozukluğu varsa, solunum güçlüğü ya da 1 haftadan uzun süren şiddetli öksürük olursa doktora danışılmalıdır.
Kızıl
Etken streptokoksik bakterilerdir. Kış aylarında daha fazla olmak üzere her mevsim görülür. Daha çok okul çağı çocuklarında yaygın olarak görülür, 3 yaş altı ve erişkinlerde nadirdir. Kuluçka süresi 2-5 gündür. Hastalığın süresi 1-2 haftadır. Boğaz ağrısı, ateş, halsizlik ve iştahsızlıkla başlar. Kusma olabilir. Yüzde , kasıklarda ve koltuk altlarında yoğunlaşan ve tüm vücuda yayılan kırmızı küçük döküntüler olur, döküntüler kaşıntılıdır. Daha sonra deri soyulabilir. Tanı ve tedavi için doktor kontrolü şarttır, antibiyotik kullanmak gerekir. Kulak enfeksiyonu, zatürre, sinüzit, cilt enfeksiyonu, romatizmal ateş ve nefrit gibi komplikasyonlar görülebilir. Korunma enfekte kişilerin izolasyonu ve hijyen koşullarına dikkat ederek sağlanır.