Genellikle 1 yaşından sonra gluten içeren besinlerin tüketilmeye başlamasıyla oluşan bir hastalıktır. Ailesinde çölyak hastası olan çocuklarda görülme olasılığı daha yüksektir. Yani genetik unsurlar da çok önemlidir. Başlangıçta ishal, kusma, mide bulantısı gibi belirtiler gösterse de ileride cilt dökülmeleri ve anemi gibi rahatsızlıklar da buna eklenir.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı her geçen gün görülme sıklığı artan bir rahatsızlıktır. Birçok tahılda bulunan gluten adı verilen proteine yanlış yönlendirilmiş bir bağışıklık tepkisi ile tetiklenir. Bazı hastalarda gluteni parçalayan enzime karşı da bağışıklık cevabı vardır. Çölyak hastalığı, ince bağırsakta iltihaplanma ortaya çıkması neticesinde belirti verir. Bağışıklık sistemi glutene karşı anormal bir tepki vererek iltihabi süreci başlatır.
Çölyak hastalığının alerjik ya da otoimmün bir hastalık olup olmadığı konusunda araştırmalar hala devam etmektedir. Son verilere göre hastalığın hem alerjik hem de otoimmün unsurlar içerdiği düşünülmektedir. Alerji, bağışıklık sisteminin aslında vücuda zararsız olan maddelere aşırı reaksiyon göstermesidir. Bu, çölyak hastalığında da olan durumdur, çünkü bağışıklık sistemi zararsız glutene aşırı bağışıklık tepkisi ile cevap verir.
Çölyak Hastalığı Belirtileri
Çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış ve gelişme geriliği, kusma, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir. Yetişkinlerde ise bu belirtiler daha fazladır:
- Karın Bölgesinde öne doğru şişkinlik
- Dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacının artması
- İshal
- Yaşa göre kilo azlığı
- Kansızlık
- Kusma
- Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları
- Büyüme geriliği
- Ağız içinde oluşan aftlar
- İştahsızlık, gaz şikayetleri
- Eklem ve kemik ağrıları
- Sinirlilik
- Ciltte kaşıntılı döküntüler
- Kas zayıflığı
Çölyak Hastalığının Tedavisi Nedir?
Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllardaki gluten adlı maddeden uzak durmaktır.
Çölyak Hastaları İçin Güvenli Yiyecekler
- Bütün sebze ve meyveler doğal ve taze olmak koşuluyla tüketilebilir.
- Bakliyatlarda gluten olmadığı tercih edilebilir.
- Bütün şeker türleri serbesttir. Ancak sağlıklı yaşam adına şekersiz beslenme önerilir.
- Bütün sıvı yağ türleri tüketilebilir. Alırken katkısız olmasına dikkat edilmelidir.
- Beyaz unda gluten olduğu için un alternatifi olan nohut unu, soya unu, üzüm çekirdeği unu ve kestane unu kullanılabilir.
- Mısır da glutensiz bir besindir. Hem mısır hem de mısır unu kullanılabilir.
- Yemeklerde pirinç eklenebilir. Pirinç unu da bir seçenektir.
- Yumurta, peynir, reçel, pekmez, bal, tahin gibi ürünler tüketilebilir.
- Etlerde gluten olmadığından tüm et türü listeye girmektedir.
- Evde çekilen bütün baharatlar kullanılabilir.