İnsomnia (uykusuzluk), uyumayı, uykuda kalmayı zorlaştıran bir uyku bozukluğudur. Hastalar uykuya dalmakta, uykuda kalmakta güçlük çekebilir; uyanmaları gereken süreden çok önce uyanabilirler.
Birçok kişi hayatının bazı dönemlerinde kısa süreli uykusuzluk yaşayabilir. Bu uykusuzluk stres, kaygı, yaşanan travmatik bir olay sebebiyle ya da kullanılan herhangi bir ilacın yan etkisi olarak yaşanabilir. Birkaç gün sürerse geçici, ancak 1 aydan uzun sürerse ve ayda en az birkaç kez yaşanıyorsa bu kronik uykusuzluk olur ve uyuma eksikliği doğrultusunda kişiyi fiziksel ve zihinsel çok çeşitli şekillerde etkileyebilir.
Günün sonunda alması gereken yeterli uykuyu alamayan kişinin ruh hali, sağlığı, yaşam kalitesi ve verimliliği de olumsuz etkilenir. Uykusuzluk hastalığı olan kişiler uyandıklarında kendilerini yorgun hisseder, yeterince uyuyamadığı için uzun vadede kişinin psikolojisini de olumsuz etkiler.
Kişinin uykuya ihtiyacı her metabolizmada değişiklik gösterir. Bununla birlikte sağlıklı bir yetişkin için ortalama 7-8 saat uykunun yeterli olduğu bilinmektedir.
İnsomnia Belirtileri Nelerdir?
Genel olarak insomnia (uykusuzluk) belirtilerini şu şekilde saymak mümkündür:
- Uykuya dalmakta güçlük çekme,
- Uyandıktan sonra dinç hissetmemek,
- Gece uykunun sık sık bölünmesi,
- Uyanılması gereken zamandan önce uyanmak,
- Gün içinde yorgun ve halsiz hissetmek, uykulu olmak; odaklanmada, hatırlamada ve dikkat toplamada güçlük çekmek,
- Sinirlilik hali, anksiyete ve depresyon,
- Duygu durum bozuklukları
İnsomnia Neden Olur?
Yetişkinlerin yaklaşık %50’sinin zaman zaman uykusuzluk çektiği bilinmektedir. Bu oran, uykusuzluğun hayatımızda önemli bir sorun olduğunu göstermektedir. Uykusuz hastalığı birçok sebepten oluşabilir. Hastalığın birincil sebepleri olabileceği gibi bazen hastalıklardan dolayı da ortaya çıkabilir.
- Seyahat sonrası yaşanan jet lag, kişinin biyolojik saatinin bozulmasına yol açar. Bu durum da insomniaya sebep olabilir.
- Sürekli kaygı duymak, stresli olmak uykusuzluğu bir hastalığa dönüştürecektir. Kaygının, stresin sürekli ve fazla miktarda olması zaman içerisinde psikolojik çeşitli rahatsızlıklara da sebep olabilir.
- Günlük hayatta karşılaşılan problemler, gün sonunda kişinin uykuya dalmasını zorlaştırabilir.
- Kaygı bozukluğu (anksiyete) gibi psikolojik rahatsızlıklar da insomniaya sebep olabilir.
- İnsomnia bazen bir hastalıktan dolayı da oluşabilir. Mide rahatsızlıkları, diyabet, tiroit hastalıkları, astım, huzursuz bacak sendromu, uyku apnesi gibi hastalıklar; kişinin hastalıklardan dolayı ağrılarının olması insomnia oluşumuna sebep olabilir.
- Sağlıksız ve düzensiz beslenmek kişinin genel sağlığıyla birlikte uyku sağlığını da bozar. Uyku saatine yakın zamanda yenen özellikle ağır yemekler kişinin uykuya dalmasını güçleştirir. Uyku arasında uyanmalara da sebep olabilir.
- Kullanılan bazı ilaçlar yan etkisi sebebiyle kişide uykusuzluk sorununa neden olabilir. Antidepresanlar, astım ilaçları ve bazı ağrı kesiciler insomniaya neden olabilir.
- Zararlı alışkanlıklar ve kafein tüketimi uykuya dalmakta sorun yaratabilir. Çay, kahve gibi içeceklerin özellikle uyumaya yakın zamanlarda tüketilmesi; alkol, sigara tüketimi de kişide uykusuzluk problemleri oluşturabilir.
- Düzensiz saatlerde uyumak, uyumadan önce aktif olmak kişinin uyku sağlığını bozacaktır. Uyumadan önce teknolojik aletlerden uzak durmalı, uyku kalitesini düşürecek aktivitelerden uzak durmalısınız.
İnsomnia Nasıl Tedavi Edilir ?
Uykusuzluk hastalığının tedavisi için öncelikle bir uzman tarafından tanısının konması ve uykusuzluğa yol açan durumun tespit edilmesi gerekmektedir. Hastalığa sebep olan duruma göre tedavi şekli de değişiklik göstermektedir.
İnsomnia tedavisi için kişiye bilişsel davranışçı terapi uygulanabilir. Bu tedavi yöntemi kişinin uyumasına engel olan olumsuz düşünceleri ortadan kaldırmasına ya da etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Stres, kaygı gibi psikolojik sebeplerden dolayı ortaya çıkan uykusuzluklarda doktor tarafından ilaç tedavisi uygulanarak kişinin uykuya dalmasına, rahat bir uyku uyumasına yardımcı olabilir.
Uykusuzluğun ortaya çıkma sebebi fiziksel bir hastalıksa öncelikle uykusuzluğa neden olan sağlık sorunu tedavi edilir. Bu sebeple uykusuzluğa sebep olan başka bir hastalık varsa ilgili bölüme başvurulmalıdır.
Yaşam tarzını değiştirmek insomnia tedavisinde ve hastalığın önlenmesinde önemli bir etkendir;
- Uyumadan önce kafein içeren gıdalardan (çikolata,kahve,çay) uzak durmak,
- Gündüz uykusundan kaçınmak,
- Uyumaya yakın bir zamanda yemek yemekten kaçınmak,
- Uyku ortamını düzenlemek (sessiz, loş ortam),
- Uyku öncesi teknolojik alet kullanımından uzak durmak hastalığın önlenmesinde ve tedavi edilmesinde oldukça önemlidir. Ancak bu değişiklikler uzun süreli, emek isteyen değişimlerdir.