Kronikleşebilme özelliği nedeniyle öne çıkan Hepatit B ve Hepatit C ile ilgili bilgi veren Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Murat Gürsoy, hastalığın genç yaşlarda daha hafif, yaş ilerledikçe daha alevli seyretmesinin gençlerde kronikleşme oranlarının yüksek olmasından kaynaklandığını belirtiyor
Hepatit denilince akla ilk olarak viral olan kronik hepatitler gelse de aslında hepatit, karaciğerin bazı etkenlere bağlı olarak iltihaplanma durumu olarak tanımlanıyor. Viral hepatitler ise virüs tipine bağlı olarak Hepatit A, Hepatit B, Hepatit C, Hepatit D, Hepatit E, Epstein-Barr virüsünün yol açtığı hepatit ve herpes virüsü hepatiti olarak adlandırılıyor. Hepatit A, E ve Epstein-Barr virüsü gibi virüslere bağlı hepatitlerde, virüs haftalar ya da aylar içinde iltihaba neden olup, vücut virüse karşı savaşıyor ve onu yenip, kendini virüsten temizleyebiliyor. Ancak Hepatit B, C ve Dde hastalık akut (başlayıp daha sonra) olmayıp kronikleşebiliyor. Yani bu mikrop vücutta sürekli tutunup, ilerleyen zamanlarda karaciğerde siroz oluşumuna yol açabiliyor. Hepatit D ise yalnızca Hepatit B ile infekte kişilerde kronikleşebiliyor
Türkiye'de mikrobun artık çok iyi tanınmış olması, nasıl bulaştığının iyi bilinir hale gelmesi, tanının çok hızlı konulabilmesi, nasıl önlem alınacağının bilinmesi ve basın-yayın organlarının bilgilendirici yayınlara yer vermesi sayesinde, yeni kuşaklarda kronik hepatit hastalarının görülme sayısı hızla azalıyor.
Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Murat Gürsoy, kronikleşebilme özelliği nedeniyle öne çıkan Hepatit B ve Hepatit C ile ilgili önemli bilgiler veriyor.
Hepatit B ve Hepatit C, Kan Yoluyla Bulaşabiliyor
Hepatit B ve Hepatit C'nin özellikle kan yoluyla bulaşabildiğine dikkat çeken Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Murat Gürsoy, “tırnak makası, diş fırçası, tıraş bıçağı, dövme veya akupunktur iğnesi, manikür-pedikür malzemeleri ya da diş tedavisinde kullanılan ancak iyi sterilize edilmeyen delici ve kesici aletlerin ortak kullanımının yanı sıra cinsel yolla ya da kan ürünleriyle de bulaşabiliyor” diyor.
Ancak teknolojinin gelişmesi ve kan ürünlerinin düzgün kontrolüyle bu yollarla bulaşmanın günümüzde çok nadir görüldüğünü belirten Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Murat Gürsoy, hastalığın doğum sırasında anneden çocuğa da geçebildiğinin altını çiziyor:
“Hepatit B'nin alt gruplarından Hbe Ag antijeni pozitif olan hastalarda, doğum sırasında bir önlem alınmazsa vajinal yolla doğan bebeklerin yüzde 90'ına B virüsü bulaşabiliyor. Bu bebeklerde önemli oranda kronikleşebiliyor ve kronik Hepatit B hastası oluyor. Bu hastalık geri kalmış toplumlarda doğum yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılıyor ve hasta sayısı yüksek oranlara varıyor.”
Bulaşma Yolları Aynı Ama Seyri Farklı
Hepatit B veya Hepatit C virüslerinin bulaşma yolları aynı olsa da kronikleşme oranlarının farklılıklar gösterdiğini belirten Doç. Dr. Murat Gürsoy, kişinin yaşı ne kadar gençse kronikleşme oranının da o kadar arttığına değiniyor:
“Anneden doğum sırasında bulaşan virüs yüzde 90 oranında kronikleşirken, bu oran beş yaş altında yüzde 15-30, yetişkinlerde ise yüzde 5'in altında görülüyor. Hepatit B hastalarında mikrobun vücuda girmesinin ardından önce akut bir enfeksiyon gelişebiliyor ve vücut mikrobu yenip, tamamen temizleyebiliyor. Yetişkinlerde mikrop vücuttan temizlendikten sonra hasta ona karşı doğal bir bağışıklık geliştiriyor ve mikrop tekrar geldiğinde hastalık oluşmuyor. Hepatit B, akut döneminde nadiren ölümlü tablolara yol açıyor. Hepatit C'de vücudun mikrobu yenme oranı yüzde 15, hastalığın kronikleşme oranı ise 85 civarında gerçekleşiyor.”
Hastalığın genç yaşlarda daha hafif, yaş ilerledikçe daha alevli seyretmesinin gençlerde kronikleşme oranlarının neden yüksek olduğunu da açıkladığını belirten Doç. Dr. Gürsoy, “Bir çocuğun yeni gelişen bağışıklık sistemi, mikrobu tanımıyor ve onunla savaşamıyor. Tüm viral enfeksiyonlarda olduğu gibi halsizlik, kırgınlık, yorgunluk, bulantı, kusma, hafif ateş, ishal gibi belirtilere bazen göz aklarında sarılık ve idrar renginde koyulaşma da eşlik edebiliyor” diyor.
Belirti Verme Süresi 6 Aya Kadar Uzayabiliyor
Rutin kan testleri ile böbrek ve karaciğer işlev testleri sırasında karaciğer enzimlerinde bir yükselme gözlenirse daha ayrıntılı ek incelemelerle hastalığın belirlenebildiğini belirten Doç. Dr. Gürsoy, şunları ifade ediyor:
“Belirtiler genellikle iki ay içinde ortaya çıksa da bu süre bazen altı aya kadar uzayabiliyor. Vücut bazen virüse hemen tepki göstermiyor. Mikrop karaciğerde çoğalmaya başlasa da iltihap oluşmuyor. Bu durum inaktif veya taşıyıcı olarak adlandırılıyor ve hastaya virüsün uyuma evresinde olduğu bildiriliyor. Virüs uyandığı zaman ise aktif infeksiyon başlıyor. Vücut mikrobu öldürmeye çalışıyor, karaciğer hücrelerinde patlamalar oluyor. Bu durum, kronik hepatit safhası olarak adlandırılıyor. Yeni doğanlarda ”immün tolerans" durumu nedeniyle, başlangıçta daha çok taşıyıcı formda ilerliyor. Karaciğer enzimlerinin incelenmesinde hiçbir belirti görülmüyor ve virüs varlığını sessizce sürdürüyor."
Hepatit B Aşısını Rutin Aşı Programında
Kronikleşme riski nedeniyle toplum sağlığı açısından önemli olan Hepatit C'nin aşısı olmadığını belirten Doç. Dr. Gürsoy, Hepatit B'de ise aşılanma yaklaşımlarının görülme sıklığına bağlı olarak ülkeden ülkeye değiştiğini ifade ediyor:
"Türkiye'de Sağlık Bakanlığı Hepatit B aşısını rutin aşı programında değerlendiriyor. Bu programa göre; herkesin 0, 1. ve 6. aylarda, ardından bir yıl sonra tek doz olmak üzere dört kez aşılanması öneriliyor."