Kanser Riskinizi Hesaplayın

Temel bazı kriterleri kendinize uygulayarak kanser riskinizi tahmin edebilirsiniz. Unutmayınız, vücudumuzda her gün kanserleşme riski olan yaklaşık 250 bin anormal hücre ortaya çıkar. Ancak savunma sistemimiz bunları tanıyarak yok eder. Yani kanser bir anda ortaya çıkan bir hastalık değil, uzun dönem vücudun mücadelesine rağmen, kanserleşme riski olan hücrelerin önlenemeyen artışının sonucudur.

Ana Risk Faktörleri

Alkol tüketimi

Alkol tüketiminin yemek borusu, ağız içi, gırtlak, yutak, meme ve karaciğer kanser riskini artırdığı kesinlikle ispatlanmıştır. Eğer alkol ile birlikte sigara alışkanlığınız da varsa risk çok daha fazla artmaktadır.

• Diyet

Ne yediğimiz ve hangi tarz yediğimize bağlı olarak bazı kanserlerin riski artmaktadır. Örneğin, etlerin ızgara-mangal şeklinde yenmesi, pişirilme ve haşlama türü yenmesinden daha tehlikelidir. Tütsülenmiş (ısıl işlem görmüş) etler (sosis, salam, jambon vs.) içerdikleri nitrosaminelere (kimyasal koruyucular-düşünün et birkaç günde bozulurken, bir sosis haftalarca bozulmadan kalabilir, üzerinde mantar bile üremez, çünkü içinde nitrosamin denilen ve kansere neden olduğu ispatlanmış anti-mikrobik maddeler vardır) bağlı olarak kalın barsak kanseri riskini artırır

Doymuş yağ asitlerinden zengin yağlı yiyecekler (doymuş yağ asitinden zengin bir yağ kabaca, oda ısısında katı olan yağdır-margarin-hayvansal yağ gibi... tereyağı da bol miktarda doymuş yağ içermesine rağmen zararlı etkileri tartışmalıdır) kanser riskini artırmaktadır. Bu kural zeytin yağı için kesinlikle geçerli değildir; zeytinyağı kansere karşı koruyucu özelliklere sahiptir. Meyve-sebze ağırlıklı beslenme, tahıllar ve bitki kaynaklı yiyecekler kanser riskini düşürür.

• Çevresel faktörler

Pek çok çevresel faktör kanser riskinizi artırabilir. Bazı örnekler şöyledir; yalıtım malzemesi olarak kullanılan asbest, akciğer kanseri riskini 90 kata kadar artırmaktadır. Aromatik bileşiklerin kullanıldığı sanayi kollarında çalışanlarda mesane kanseri görülme riski yüksektir. Vernik ve yapıştırıcılarda kullanılan benzen maddesinin kan kanseri riskini artırdığı bilinmektedir.

Ayrıca Karadeniz bölgesinde olduğu gibi, radyoaktif kirlenme, Yatağan'da olduğu gibi termik santrallerin olduğu bölgelerdeki kimyasal kirlenme, egzoz dumanı ve diğer kaynaklı kurşun gibi çevresel faktörler de kanser riskini artırmaktadır.

• Aile hikayesi

Birinci derece akrabalarında kanser görülen kişilerde kanser riski artmaktadır. Yani kanserin genlerle aktarılan bir altyapısı bulunmaktadır. Ayrıca aynı ortamı paylaşan kişiler, sigara dumanı, çevresel kirleticiler gibi kanserojen faktörlere benzer şekilde maruz kalmaktadırlar. Aile hikayesinde özellikle, kalın barsak, meme, yumurtalık ve prostat kanseri olanlar daha dikkatli olmalıdır. 

• Sedanter yaşam tarzı

Fiziksel aktivitesi düşük olan bireyler özellikle artmış kalın barsak kanser riski ile karşı karşıyadırlar. Düzenli egzersiz yapan bireylerin kalın barsak ve meme kanserine yakalanma risklerinin düştüğü bilinmektedir. Kalın barsak kanseri riskini azaltması, egzersizin barsak hareketlerini artırması ve barsak içeriğindeki toksik maddeler ile barsak hücrelerinin temas süresini kısaltmasın bağlı olabilir.

• Sigara

Akciğer kanserlerinin %85'inin nedeni tek başına sigara kullanımıdır. Dahası akciğer kanseri ölüm riskinin en yüksek olduğu (teşhis konan vakaların yaklaşık %95'i) kanser türüdür. Ayrıca mesane, ağız içi, baş boyun bölgesi, yemek borusu ve pankreas kanserleri de sigara tüketimi ile yakından ilişkilidir.

• Güneş ışınlarına maruz kalma

Ultraviyole güneş ışınlarına maruz kalma deri kanserlerinin en önemli nedenidir. En iyi korunma yöntemi, saat 10.00-15.00 arası saatlerde güneş ışınlarına mümkün olduğunca maruz kalmama, şapka kullanma ve SPF (güneşten koruma faktörü)'si 15in üzerinde olan koruyucu kremler kullanmaktır. Ülkemizde tatil deyince akla gelen deniz-kum-güneş üçlüsü sağlık açısından pek de cazip görünmemektedir. Ayrıca son dönemlerde meşhur olan solaryum (güneşlenme çadırları) ayrı bir kendi kendini ateşe atma yöntemidir. Bronzlaşma, vücudun kendini güneş ışınlarının zararlarından korumak için ürettiği melanin denen ve ışınların deriye geçmesine engel olan bir renk maddesinin bolca üretilmesinden ibarettir.

• Bazı mikrobik hastalıklar

Hepatit virüsleri, cinsel yola geçen bazı virüsler (papilloma virüs) ve mide ülserine neden olan helicobacter pylori isimli bakteri kanser riskini artırabilmektedir. Basitçe tüm bireyler hepatite karşı aşı olmalı, güvenli cinsel ilişki tercih edilmeli ve mide şikayetleri dikkate alınarak doktor kontrolünde tedavi edilmelidir.

Bunların yanında artan yaşınız da kanser riskinizi artırmaktadır.