Sık görülmesi ve yüksek oranda ölüme yol açması nedeni ile kanser bir halk sağlığı sorunudur. Türkiye'de her yıl yaklaşık 100.000 kanserli hasta, 35.000-40.000 ölüm bildirilmektedir.
Tanı olanaklarının gelişmesi, diğer sağlık sorunlarının çözümlenmesi, ortalama yaşam süresinin uzaması, çevresel kanser etkenleri ile temasın artmış olması bu sorunun önemini daha da artırmaktadır.
Kanserin tedavisinde son yıllarda önemli gelişmeler olmuştur. Erken tanı ve tedavide büyük yararlarının bilinmesi için doğru ve yönlendirici bilgilerle toplum aydınlatılmalıdır.
Dokuları ve böylece organları oluşturan hücreler kontrolsüz çoğalarak kanseri başlatırlar. Bir hastalık oluşturması için ise, hücre cinsine göre değişiklik göstererek ortalama 15-20 yıl süre geçer. Halen nedeni ve oluş mekanizması tam bilinmeyen kanserin belirti, bulgu ve tedavileri de türüne göre değişmektedir. Kanser bulaşıcı bir hastalık değildir.
En Sık Görülenler: Deri, akciğer, Meme, Sindirim ve Üretim Sistemi Kaynaklı Kanserlerdir
Erkeklerde akciğer, kadınlarda meme kanseri sıktır. Kalp ve damar hastalıklarından sonra en sık ikinci ölüm nedenidir. Ülkemizdeki 0-1 yaş grubu dışındaki her 10 ölümden birinin nedeni kanser olmaktadır.
Kanser tedavisinin pahalılığı da sosyo-ekonomik sorun yaratmaktadır. Bilgi eksikliği, korku, ihmal nedeniyle tanı gecikmekte ve tedavi güçleşmektedir İnsanlar, bilimsel olmayan tedaviler denediğinde ise sağlık kontrollerinden uzaklaşmaktadırlar.
Birincil Korunma: Kanser Yapıcı Etkileri Bilinen Maddelerden Korunmadır
Bunlar; tütün ve tütün ürünleri, uzun süreli fazla miktar alkol, aşırı derecede güneş ışığı teması, tuzlu-nitritli salamura yiyecekler, katran-asbest-vinil klorürlü mesleki temaslardan sakınılmasıdır.
Ayrıca; radyasyon,virüsler(siğil,sarılık ve AİDS.gibi) ve ailevi geçiş gösterebilen birden çok nedene bağlı hastalık olarak görülmektedir.
Kanserde ilk belirtiler:
- Dışkılamada ağrı,kanama,kabızlık (kalın barsak kanseri)
- İdrardan kan gelmesi (idrar yolları kanserleri)
- Kanlı balgam (akciğer kanseri)
- Vücutta gelişen şişlikler (meme, lenf bezleri vb. kanserler)
- İyileşmeyen yaralar (deri kanseri)
- Ben ve siğillerde hızlı büyüme, renk değişiklikleri (habis melanom)
- Açıklanamayan zayıflama
İkincil Korunma: Erken tanı
Şikayet ve belirti olmadan iki yıl erken tanı olanağı vardır.
- Meme kanserlerinde kadınların belirli aralıklarla kendilerini kontrol etmesi,
- Radyolojik inceleme(mamaografi,ultrasonografi) %30 ölümleri azaltır.
- Rahim kanserlerinde rahim ağzından alınan sürüntü örneklerinin mikroskop incelemesi (sitoloji) tedavi şansını artırır.
- Solunum sisteminden (balgam), idrar yollarından ve vücut sıvılarından alınan örneklerin,son yıllarda ise radyolojik tetkikler (ultrason ve tomografi) eşliğinde iğneyle hücre elde edilmesi ve bunların sitolojik incelemeleri kanser tanısında kolaylık gösterir.
- Hepatit B(sarılık)virüsü bakılarak aşı uygulanması ile karaciğer kanseri riski azaltılmaktadır..
Kanserin Tanısı:
- Biopsi ve ve histopatolojik inceleme ile yapılır.
- Kanserli veya şüpheli doku örneği,başka nedenle yapılan ameliyat piyesleri mikroskopik incelenmelidir.
- Muayene,tanının temel basamağı olup kan örnekleri biyokimyası,röntgen incelemeleri, endoskopik yöntemleri birlikte kullanılmalıdır.
- Tanı ve tedavide hasta-hasta yakını-uzman doktorlar iş birliği gerekmektedir. Kanser tedavisi olanaksız bir hastalık olarak görülmemelidir. Kuşkulanılan durumlarda ve belirli aralıklarla hekime başvurulmalıdır.