Human Papilloma Virüsün (HPV) neden olduğu servikal atipik hücrelerden oluşan prekanseröz lezyonların (ASGUS, LSIL, HSIL, CIN) ortadan kaldırılmasında, yüksek frekanslı elektrik dalgaları kullanılarak LEEP konizasyon işlemi gerçekleştirilir. Servikal lezyonların tanısı direk gözlem, smear testi, kolposkopi ve servikal biopsi ile konmaktadır. LEEP konizasyon ile hastalığın tam kür oranı oldukça yüksek olup yaklaşık %94' dür. LEEP işlemi ortalama 7-8 dakika süren bir işlem olup, ortalama kan kaybı 8-10 ml'yi geçmez. Bu işlemden sonra kanama ve enfeksiyon çok nadir görülür. LEEP konizasyon yöntemi, rahim ağzı olarak adlandırılan uterin serviksin micro-invasive kanserinin erken tanısında oldukça faydalı bir yöntemdir.
Servikal Smear Aldırmanın Önemi
Rahim ağzında kanser öncesi atipik hücreler servikal smear yapılarak henüz epitel içinde saptandığında bunların yayılma olasılığı yoktur. Çünkü epitel içinde kan ve lenf damarları yoktur. Rahim ağzı kanserinde bu tür hücreler epiteli tüm tabaka doldurup epitel altına da geçerse bu bölgede bulunan kan ve lenf damarları ile tüm vücuda yayılabilir. Rahim ağzı kanserinde en sık skuamöz hücreli kanser (% 80 – 85) ve adenokanser (% 15-20) görülür.
LEEP Nedir?
LEEP (Loop Electrosurgical Excision Procedure), rahim ağzı servixten alınan smear sonucu anormal olan ve HPV tespit edilen vakalarda, ince, düşük voltajlı tel loop kullanılarak serviksteki bu anormal dokuyu kesme işlemidir. LEEP işlemi servikste transformasyon zonunun geniş loop eksizyonu (LLETZ) olarak da adlandırılır. (LLETZ = Large Loop Excision of the Transformation Zone).
LEEP Öncesi Hazırlık
HPV erken teşhisi için servikal smear alınması en yaygın tarama yöntemidir. Smear sonucu ASCUS (atipik squomoz hücre) gelen vakalarda üç ay sonra smear tekrarı veya HPV DNA tip tayini ya da kolposkopik inceleme yapılmalıdır. LEEP işlemi yapılmadan önce kolposkopi yapılarak Human Papilloma Virüsün servikste transformasyon zonu adı verilen bölgesinde yaptığı değişiklikler gözlenmelidir. Kolposkopi, serviks transformasyon bölgesindeki hücreleri 40 kat büyüterek lezyonların daha net olarak görülmesini sağlar. Eğer smear sonucunda AGUS (atipik glandüler hücre) tespit edilirse; fraksiyone kürtaj işlemi ile hem servikal kanaldan hem de rahim iç tabakasından biopsi alınmalıdır. Smear sonucu LGSIL, HGSIL, AGUS (atipik glandüler hücre) gelen hastalarda kolposkopik gözlem altında şüpheli alanlarda ( aseto–white alan, punktuasyon, mozaik alanlar, atipik damarlanma gibi HPV’ye bağlı değişiklikler) servikal biopsi alınmalıdır. Servikal biopsi sonucu CIN-displazi olarak tespit edilirse rahim ağzı LEEP işlemi ( sıcak konizasyon) ya da bistüri (soğuk konizasyon) işlemi ile çıkartılmalıdır. LEEP işlemi sırasında kolposkopide görülebilen anormal servikal dokuların tümü uzaklaştırılmalıdır. Hatta ileri evre HPV lezyonlarında ( HSIL, CIN II – CIN III) kolposkopide izlenmesi mümkün olmayan servikal kanalın da bir kısmı çıkartılmalıdır.
LEEP Nasıl Yapılır?
LEEP işlemi muayenehanede, klinikte ya da hastanede ayaktan yapılan bir işlem olup hastanede yatmak gerekmez. Belden aşağı iç çamaşırlar çıkartılır. Hastanın üstüne hijyenik bir örtü örtülür. Müdahale masasına sırt üstü yatırılarak jinekolojik pozisyon verilir. Sonra doktor tarafından vajinaya bir spekulum tatbik edilir. Spekulum ile vajina duvarları ve servix net olarak iyi bir ışık altında gözlenmelidir. Ya hastaya anestezi doktoru tarafından sedoanaljezi uygulanır ya da analjezik ilaçlarla servikal blok yapılarak servix uyuşturulur. Hastaya oral ya da damardan ağrı kesici ilaçlar verilir. İşlemden önce anormal servikal dokuları daha görünür hale getiren asetik asit veya iodin solüsyonu servikse tatbik edilmelidir.
LEEP işleminde anormal servikal doku parçalanmadan tek bir parça halinde çıkartılmalıdır. Çıkarılan parça patolojiye gönderilmeden önce saat 12 seviyesi işaretlenmelidir. Eğer anormal doku parçalanarak çıkartılacak olursa, bu dokunun cerrahi sınırlarını ayırt etmek zorlaşır. Oysaki patoloji raporunda özellikle lezyonların cerrahi sınırı aşıp aşmadığı çok önemlidir. Eğer lezyon cerrahi sınırda da tespit edilirse, daha sonra ikinci bir müdahale yapılarak daha geniş bir insizyonla tekrar doku çıkartılmalıdır. Lezyonun derinliği 3 mm’yi aşarsa kan ve lenf yolu ile enfeksiyon yayılabilir. Eğer lezyon 3 mm’den derinse ve cerrahi sınırda atipik hücreler mevcutsa cerrahi ya da radyoterapi yoluyla tedavi gereklidir.
LEEP Operasyonundan Sonra Dikkat Edilecek Hususlar
LEEP işleminden 1-3 gün sonra normal aktivitelere geri dönüş yapılır. İyileşme zamanı yapılan işlemin derinliğine göre değişir. İşlemden hemen sonra başlayan ve birkaç saat süren hafif kramp tarzında ağrılar olabilir. Vajen iç kısmı yıkanmamalı ve parmak ile kontrol edilmemelidir. İlk 7 gün koyu kahverengi vajinal kanama görülür. Bu durum 2-3 hafta devam edebilir. İşlemden sonra yaklaşık 3 hafta vajinal tampon kullanılmamalı, hijyenik pedler kullanılmalı ve yaklaşık bir ay cinsel ilişkiye girilmemelidir.
LEEP İşleminden Sonra Hangi Durumda Doktor Aranmalıdır
- Adet kanamasından daha fazla kanama olması halinde,
- İşlemden sonra 1 haftadan daha fazla süren kanama durumunda,
- Ateş yükselmesi halinde,
- Kasıklarda şiddetli ağrı olması halinde,
- Bir enfeksiyonu akla getiren kötü kokulu vajinal akıntı olması durumunda.
LEEP İşleminde Patoloji Sonucunun Değerlendirilmesi
Patoloji sonucunda, cerrahi sınırda atipik hücre yoksa ve lezyon derinliği 3 mm’den az ise konizasyon işlemi ile hem teşhis hem de tedavi sağlanmış demektir. LEEP konizasyon yöntemi, rahim ağzı olarak adlandırılan uterin serviksin micro-invasive kanserinin erken tanısında oldukça faydalı bir yöntemdir.
LEEP İşleminin Faydaları
Serviksteki anormal hücreler LEEP operasyonu ile ortadan kaldırılarak, rahim kanseri önlenmiş olur. Vakaların büyük bir kısmında (%94) bu hücreler ortadan kalkmasına rağmen çok az bir kısmında ilerde tekrarlayabilir. Bu nedenle LEEP işleminden sonra bile ilk yıllarda 4-6 ayda bir, sonra yılda bir defa servikal smear tekrarlanmalıdır.
LEEP İşleminin Riskleri
LEEP işleminden sonra servikal yetersizlik nedeniyle erken doğum olabilir. Bu nedenle LEEP işlemi yapılan kadınlar gebe kaldıkları zaman serviks yakından izlenmeli; gebeliğin ortalama 16. haftasından itibaren, haftalık ultrasonik incelemelerle rahim ağzı servikste yetersizlik bulgularının gelişip gelişmediği takip edilmeli; eğer serviks giderek kısalırsa ve servikal kanal açılmaya başlarsa servikse dikiş atılmalı, hastaya doğum yapıncaya kadar yatak istirahati önerilmeli, ayrıca bir takım ilaçlarla da erken doğum yapmasına engel olmaya çalışılmalıdır.
Bu işleme bağlı olarak nadiren servikste stenoz (daralma) olabilir, bu durum gebe kalmayı zorlaştırabilir. Nadir olmakla birlikte servikal veya uterin enfeksiyon olabilir. Ayrıca; LEEP işlemi yapılmadan önce servikal biopsi yapılmalıdır. Sonuçta atipik hücreler tespit edilirse LEEP yapılmalıdır.LEEP işlemi servikste anormal hücre tedavisinde kullanılan diğer yöntemler olan cone biopsi veya karbondioksit lazer tedavisinden daha ucuz ve daha kolay yapılan bir yöntemdir.