Dünya üzerinde birçok insan tekerlekli sandalye ile hayatını devam ettirmektedir. Her yıl birçok insan motor becerilerinin kaybı nedeniyle, tekerlekli sandalyeye bağımlı bir şekilde yaşamlarını sürdürmektedir.
İlk tekerlekli sandalyenin ne zaman icat edildiği tam olarak bilinmemekle birlikte kökenleri çok eskilere dayanmaktadır. Neyin ilk tekerlekli sandalye olarak kabul edilebileceği belirsiz olsa da, tekerlekli bir ulaşım aracının en eski kayıtlara Antik Yunan uygarlığına ait M.Ö. 525 yılına ait bir vazoda resmedilen çizimde ve Çin'deki 6. yüzyıla ait bir taş oymasında rastlanmıştır.
1500’ler
Bununla birlikte belki de en iyi belgelenmiş erken örneklerden biri bilinen ilk özel tekerlekli sandalye diyebileceğimiz hasta sandalyesi 1595'te İsmi bilinmeyen bir mucit tarafından İspanya Kralı II. Phillip için yapıldı. Kral yaşamının sonlarında gut hastasıydı ve bir hareket desteğine ihtiyacı vardı. Bu sandalyenin tasarımında pelüş döşeme, kol ve bacak dayama yerleri ve bir yardımcı tarafından itilmesi için dört küçük tekerlek vardı.
1600’ler
1655 yılında, çocukken geçirdiği bir kaza sonucu belden aşağısı felçli kalan bir saatçi olan Stephen Farfler, (1633-1689) hareket kabiliyetini kısıtlayan engeli ortadan kaldırmak için üç tekerlekli bir şasi üzerinde hareket eden tekerlekli bir sandalye yaptı.
Bir saat yapımcısı olarak mekanik uzmanlığını kullanan Fafler'in tekerlekli sandalye çerçevesi, üç tekerlekli bir şasiye dayanıyordu ve bir krank ve dişli çark sistemi kullanılarak dişli ön tekerleğin her iki tarafına tutturulmuş tutamaklarla bağlı kolların döndürülmesiyle çalışıyordu. Stephen Farfler bunu icat ettiğinde henüz 22 yaşındaydı.
1700’ler
On sekizinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren Bath kasabasında bir dizi önemli tekerlekli sandalye gelişimi meydana geldi. O sıralarda Bath, Britanya ve Avrupa'da sunulan maden sularından ve fizik tedaviden rahatlık ve şifa arayan hasta ve engelliler için popüler bir kaplıca şehriydi.
Sulara ulaşmak isteyen ama yürümekte zorlanan veya yürüyemeyen ziyaretçilerin talebini karşılamak için çok sayıda tekerlekli sandalye tasarlanarak kiralanabilir hale getirildi. Bu dönemin en popüler tasarımı, 1783 ‘Bath Sandalyesi', koltuğun altında bir dingil ile birleştirilen iki tekerlek tarafından desteklenen ve destekleyici ayak dayamasının önünde küçük bir döner tekerlek bulunan John Dawson'ın tasarımıydı.
1800’ler
Daha sonra 1800’lerde, günümüz tasarımlarına daha çok benzeyen ilk tekerlekli sandalyeler geliştirildi. 1869’da arkada büyük tekerlekleri olan sandalyenin patenti alındı. Tekerlekli sandalyeler daha az hacimli hale gelmeye başlamıştı.
1800'lerin sonlarında, tekerlekli sandalyeler ve banyo sandalyeleri, yardımsız hareket etmekte zorlanan insanlar için bir ulaşım şekli olarak kullanılmaya başladı. Onları hareket ettirmek için yalnızca bir kişiye ihtiyaç duyma avantajına sahiptiler ayrıca daha kompakt ve verimliydiler.
19. yüzyılın son yarısında tekerlekli sandalyelerde birçok iyileştirme yapıldı. 1869 yılında patenti alınan tekerlekli sandalye, arka itme tekerlekleri ve küçük ön tekerlekleri olan bir modeldi.
1867'den 1875'e kadar, mucitler, metal jantlarda bisikletlerde kullanılanlara benzer yeni içi boş lastik tekerlekler eklediler. 1881'de ilave kendinden tahrikli itme jantları icat edildi.
Şafak Tunç