Multipl Skleroz yani MS, beyin ve omurilikte hücreler arası iletimi sağlayan sinir liflerinin çevresindeki kılıfın (myelin) hasar görmesi sonucu, görme bozukluğu, denge kaybı, yorgunluk ve ciltte uyuşukluk hissi gibi bulgularla seyreden bir hastalıktır.
Beyinden hedef organlara giden emirlerin ve çevremizden aldığımız duyuların beyine iletilmesini sağlayan sinir lifleri MS'te hasar gördüğünden her iki yolu da ilgilendiren bulgular ortaya çıkabilir. Yürüme, hareket etme, konuşma ve idrar yapma gibi fonksiyonları bozarken, görme ve hissetme duyularının hasar görmesine neden olur.
Temel Sorun Bağışıklık Sistemi
MS'te temel sorun diğer romatizmal hastalıklarda olduğu gibi bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına yani sinir kılıflarına karşı savaşması ve hasar vermesidir. Bir otoimmün hastalık olan MSte bağışıklık sistemi yabancı madde veya mikroplara karşı verdiği cevabı myelin kılıfına karşı verir.
Nedeni Bilinmiyor
Bağışıklık sisteminin myelin kılıfına verdiği cevabı neyin başlattığı kesin olarak bilinmiyor. Bazı viral enfeksiyonlar, çevresel etkenler ve genetik yatkınlık hastalığı tetikleyebilecek faktörler arasında görülüyor. Neden tam olarak bilinmediği için de hastalığa karşı herhangi bir önlem maalesef bulunamıyor.
Dikkatli Olmak Gerek
MS ile birlikte en fazla görme bozuklukları (çift görme, bulanık görme, görme kaybı), denge kaybı, kol ve bacaklarda hissizlik görülmekle birlikte konuşmada bozukluk, peltek konuşma, sakarlaşma gibi çok da hastalığın kendisini ortaya çıkarmayan bulgular da görülebiliyor. Bu nedenle bu gibi semptomlar ortaya çıktığında mutlaka uzman hekime danışılmalıdır.
Ataklarla Seyreder
MS ataklarla seyreder. Yukarıda adı geçen semptomların ATAK olarak adlandırılabilmesi için en az 24 saat sürmesi gerekir, ve iki atak arasında en az 1 ay bulunmalıdır. Hastaların çoğunda atak ve iyileşme peryotları hakimdir. Bir atağın sonunda genellikle tama yakın iyileşme görülür ve ikinci bir atağa kadar hastanın bulgularında herhangi bir artış ya da şiddetlenme görülmez. Ataklar arasında ne kadar süre olacağı önceden öngörülemiyor. Bazı hastalar yılda 3-4 atak geçirirken bazı hastalarda iki atak arası süre yılları bulabiliyor.
Ölümcül Değil
MS tek başına kanser gibi ölümcül bir hastalık değil, ancak tekrarlayan ataklar sonucu beyinde veya omurilikte tutulan bölgeye bağlı olarak fonksiyon kaybına sebep olur ve hastanın yatalak hale gelmesine neden olabilir.
Tanıda MRG Önemli
MS'in tanısı bir nöroloji uzmanının hastayı muayenesinden şüphelendiği bulgularla Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) yöntemiyle beyindeki sinir kılıflarını tutan lezyonların gösterilmesiyle konur. Başka hastalıklardan ayırt edebilmek için Beyin Omurilik Sıvısı (BOS) incelemesi gerekebilir.
Günümüzde MS Tedavisi
Hastalığın nedeni tam olarak bilinemediği için bugüne kadar MS'te kullanılan tedaviler de neden yönelik olmaktan uzak, non-spesifik bağışıklık sisteminin genel olarak baskılanması veya düzenlenmesine yönelik olmuştur. Tedavinin amacı atakların sıklığını ve şiddetini azaltmaktır.
Atakların Tedavisi'nde yüksek doz steroid (methylprednisolone) kullanılır. Bazı ataklar tedavi edilmeksizin kendiliğinden düzelirken bazı ataklarda plazmaferez denilen özel bir tedaviye başvurulabiliyor. Ataklar dışında hastalığa bağlı gelişen belirti ve sekellere yönelik Semptomatik Tedavi de uygulanabiliyor. MSte atak sıklığını ve şiddetini azaltmak amacıyla koruyucu olarak da bilinen İmmünmodülatör ajanların kullanımı da yaygın. İnterferon gibi bağışıklık sisteminin modülasyonuna yönelik bu ajanlar hastalığı ortadan kaldırmıyor ancak atak sayısını ve şiddetini azaltabiliyor.
MS'te Tamamlayıcı Tedaviler
Akupunkturun, yoganın, görselleştirme ve gevşeme tekniklerinin veya katkılı gıdaların (vitaminler dahil) MS üzerinde kanıtlanmış bir etkisi henüz gösterilememiştir. Bununla birlikte, bazı kişiler alternatif tedavilerin kendilerini daha iyi hissetmelerine yardımcı olduğunu düşünmektedirler. MSi olan bir kişi, kendine yardımcı olan her tekniği seçebilir. Ancak alternatif bir tedavi görmeye karar vermeden önce, bu tedavinin potansiyel risklerini, yararlarını ve maliyetini araştırması önerilir. Ayrıca planlarını doktoru ile konuşması tavsiye edilir.
Ozon Tedavisi
MS'li hastalarda gelişen nörolojik bozukluklar, ozon tedavisinin etkin kullanım alanı içine girer. Ozonterapi MSli hastalarda şu amaçlar için kullanılmaktadır;
- Klasik tedavi modalitesinin etkinliğini arttırmak ve yan etkilerini azaltmak,
- İmmunmodülatör etki; İmmünitenin hücresel bağı üzerindeki baskının immün olarak düzeltilmesi
- Nöronların intrasellüler metabolizmalarında genetik olarak saptanan ve sekonder olarak gelişen bozuklukların “dengelenmesi”
- Miyelin'in biyolojik bir membran kılıfı olarak stabilizasyonu
- Kanın biyokimyasal parametrelerinin ve gaz kompozisyonunun normalizasyonu
- Vejetatif sinir sistemi bölümü üzerindeki trofik kontrolün restorasyonu
MS'te ortaya çıkan inflamatuar (yangısal) ortam ozon tedavisi ile düzeltilip normale döndürülebilmektedir. Ayrıca hiçbir yan etkisi olmayan ozon terapinin uygulandığı MSli hastaların şikayetlerinde belirgin düzelmeler saptanmıştır.