Afet Sonrası Duygusal Travmaya Dikkat!

Doğal afetler ani, travmatik büyük doğa olaylarıdır. Bir afetten sonra sıklıkla hoş olmayan ağır duygular, bedensel tepkiler yaşanır. Şaşkınlık, korku, çaresizlik, suçluluk, kaygı, taşkınlık, güven problemi şeklinde duygular ortaya çıkabilir. Büyük kayıpların olduğu doğal afetlerde yalnızca afetzedeler değil, afetzedelerin yakınları, afet bölgesindeki yardım ekipleri ve tüm toplumu etkilenir. Afet sonrası bireylerde ruhsal travmalar oluşabileceği gibi toplumsal psikoloji de olumsuz yönde etkilenir. Bu tür olaylara tepki olarak en sık karşılaşılan durum travma sonrası stres bozukluğudur. 

Bu tarz travmalara genellikle ilk verilen tepki şok halidir. Tepkiler kişiden kişiye, afetin boyutuna göre değişmekle birlikte genellikle şok halinden sonra kişide yaşadığı kaybı, olayı inkar etme eğilimi vardır. Bu süreçten sonra kişi öfkelenme süreci yaşar. İnkar ve öfke sürecini atlattıktan sonra afetzede psikolojik yardım almalıdır. Bu süreçte yardım alamaz ya da bu süreç başarısızlıkla sonuçlanırsa kişiyi depresyona itebilir. Son aşamada kabullenme ve normalleşme başlar.

Bu süreçte duygusal, fiziksel, davranışlar, bilişsel bazı tepkiler gözlemlenir:

Kişide depresyon, suçluluk, öfke, kaygı, yalnızlık gibi duygusal tepkiler ortaya çıkar. 

Ağlama, geri çekilme ve tükenmişlik gibi davranışsal tepkiler ortaya çıkar.

Ölen kişi hakkında sürekli olarak düşünme, konsantrasyon güçlükleri gibi bilişsel tepkiler ortaya çıkar. 

İştah kaybı, halsizlik, uyku problemleri gibi fiziksel tepkiler görülür.

• Kişi afet anını tekrar tekrar hatırlayabilir, kabuslar görebilir.
• Kolay irkilme, sürekli tetikte olma hali yaşayabilir.
• Uykuya dalmakta, uykuyu sürdürmekte güçlük çekebilir.
• Olayın olduğu yerden, olayı hatırlatan durumlardan kaçma isteği oluşabilir.
• Yakınlarından biri kaybedildi ise “onu kurtaramadım ben niye yaşıyorum?” gibi düşüncelerle suçluluk duyabilir.

Travma sonrası tepkiler yaşanan olayın hemen sonrasında görülebileceği gibi belli bir süre sonra hatta yıllar sonra başka bir olayın, stresin tetiklemesiyle de ortaya çıkabilir. Travma sonrası stres bozukluğu semptomları göstermeye başlayan kişilere vakit kaybetmeden tedavi uygulanmalıdır. Tedavi sürecinde amaç bireyin kaygılarını azaltmak, olayların sağlıklı işlemesine yardımcı olmak, uykusuzluk gibi hayat kalitesini düşüren durumların önüne geçmektir. 

Bu süreçte yaşanan afete, olaya uzaktan şahitlik edenlerin üzerine düşen görev afeti yaşayanların, kayıpları olan insanların acılarına ortak olmaktır.