Kültürümüzde de kullanımı yaygın olan Kudret narının bilimsel adı ile Momordica charantia, kabakgiller (Cucurbitaceae) ailesinden, tropik ve subtropik iklimlerde yetişen ve sebze olarak da yararlanılan bir bitki. Vatanı Afrika olmasına karşılık, çoğu tropik ve subtropik iklimlerde ve giderek artan talep nedeniyle ülkemizde de yetiştiriliyor. Aslında bitkiyle ilk olarak çocukluğumda tanışmıştım. Annem mutlaka ameliyat olması önerilen mide ülserini iyileştirebilmek için komşuların önerisi üzerine kudret narı kullanmaya karar vermişti. Haziran ayında o zaman ikamet ettiğimiz Ankara’dan İstanbul’a giderek Mısır Çarşısında salça konserve kutusundan yapılmış saksı içerisinde yetiştirilmiş şekilde satılan meyveli kudret narı bitkisini almıştık. Bitkinin üzerindeki meyve adetine göre fiyatlandırılıyordu. Ankara’ya dönünce annem meyveleri çekirdekleri ile parçalayarak bir şişenin içerisine koyup üzerine sızma zeytinyağı ilave ederek balkondaki tel dolapta bir ay bekletmişti. Her sabah aç karnına o yağlı özütten içerek ülserini iyileştirmişti. Daha sonra araştırmacı olunca deney hayvanları üzerinde yürüttüğümüz araştırmalar ile ülseri tedavi edici ve ülsere yol açan bakteri olan Helikobakter üzerinde etkisini bilimsel olarak da kanıtlamıştık.
Kullanımı Oldukça Yaygın
Ondokuzmayıs Üniversitesi’nden araştırıcılar geçen yıl yayımlanan çalışmalarında yağlı özütünün yara iyileşmesindeki etkinliğini deneysel olarak ortaya koydular; yangı oluşumunu baskıladığı ve yaranın hızla kapanmasını sağladığını gözlemlediler. Malezyalı araştırıcılar da kudret narından hazırlanan merhemin diyabetik yaraların tedavisine olumlu katkılarını tespit etmiş. Kudret narının dünyada genel olarak bilinen etkisi ise bizdekinden daha farklı; özellikle şeker hastalarında kan şekerini düşürmek amacıyla yaygın şekilde uygulanıyor. Ayrıca bağırsak yumuşatıcı (laksatif), soğuk algınlığında virüs ve bakterilere karşı etkili, kan lipit seviyesini düzenleyici, kurt düşürücü gibi etkileri bulunduğu bildiriliyor. Kan şekerini düşürücü etkisini ve etki şeklini açıklamaya yönelik olarak deney hayvanlarında yürütülen çalışmalarda etkisi ortaya konulmasına karşılık, insanlar üzerinde yürütülen klinik araştırmalarda şeker hastalarında kan şekeri kontrolündeki etkisi net bir şekilde ortaya konulamamış. Özellikle yürütülen klinik çalışmalarda deneysel tasarımın yetersiz olması nedeniyle bu çalışmalarda elde edilen farklı bulgular etkinliğin yorumlanmasında yetersiz kalıyor. Bu çalışmaları incelediğimde genel olarak elde edindiğim izlenim şu şekilde;
Şeker İlaçlarına Göre (metformin) Etkisi Yarı-Yarıya Daha Zayıf.
- Etkinliği yüksek miktarlarda (günde 2 gram bazı çalışmalarda ise 5 gram) ve uzun süreli (en az 4 hafta) uygulandığında artabiliyor.
- Şeker ilaçları (glibenklamid, metformin) ile birlikte uygulandığında ilacın etkisini kuvvetlendirebiliyor.
- Şeker hastası olmayan kişilerde kan şekerini düşürerek hipoglisemi şokuna yol açma tehlikesi yok.
Son yıllarda kudret narı meyvelerinin kan şekeri üzerindeki etkinliğinin güncel popüler kavramlar olan metabolik sendrom, insülin direnci ya da şişmanlık tedavisinde ne derecede yararlı olabileceğine yönelik yorumlar dikkati çekiyor. Ancak bu yorumlarda etkili olup olamayacağı konusunda net bir sonuca varılamamış.
Sonuç olarak, kudret narı, ülkemizin yerli bir bitkisi olmamasına karşılık halk arasında bağırsak rahatsızlıkları, ülser ve yaraların tedavisinde etkinliği ile tanınmaktadır. Yürütülen bilimsel araştırmalar da ülkemizdeki bu uygulamaların etkinliğini ortaya koymaktadır.