PSA prostatta üretilen meninin kıvamını düzenleyen bir enzimdir. Bu enzimin bir miktarı kanda dolaşmaktadır. Kandaki PSA seviyesindeki değişimler prostat hastalıkları hakkında bilgi vermektedir.
PSA (prostat spesifik antijen = prostate specific antigen) testi; erkeklerde serumdaki PSA miktarını ölçen testtir. PSA, erkeklerde bulunan prostatın epitel hücrelerinde bulunan glikoprotein (şeker ekli protein denilebilir) yapıda bir maddedir. Tüm yetişkin erkeklerin kanlarında az miktarda saptanabilir. Kan PSA düzeyleri, prostat kanseri olan erkeklerin hemen hepsinde artar, ancak prostatın diğer hastalıklarında da kan PSA seviyelerinde artış saptanabilir.
PSA Testi İçin Kan Alınışı:
Genellikle dirseğin iç kısmından veya el sırtındaki toplar damarlardan test için kan alınır. Kan alınmadan önce kan alınacak bölge antiseptik (mikrop öldürücü) bir madde ile iyice temizlenir ve dirseğin 7-8 cm yukarısına turnike uygulanır. Bu turnike toplardamarlardan geri gelen kanın ön kol damarlarında birikmesini sağlar ve bu damarlar belirgin hale gelir. Enjektörün ucu (iğne) kan alınacak damara batırılır ve kan doğrudan tüpe veya enjektörün içine toplanır. Kan alınırken, turnike açılır ve normal dolaşımın yeniden başlaması sağlanır. Kan toplandıktan sonra iğne damardan çıkarılır ve kanamayı engellemek için iğnenin batırıldığı yer gazlı bez, pamuk veya bandajla kapatılır.
PSA Testi Hazırlıkları:
Testten önce herhangi bir şekilde hazırlık gerekmez; ancak testten önceki 24 saat içerisinde cinsel ilişkiye giren erkeklerde PSA değerleri yanlış sonuç verebilir ve olduğundan yüksek saptanabilir; bu nedenle testten önceki 24 saat içerisinde cinsel ilişkiye girmemek önerilebilir.
Testin Riskleri
- Kan alımına bağlı olarak halsizlik, tansiyon düşmesi gibi şikayetler olabilir
- Kan alınan yerde, cilt altında kan birikebilir (hematom)
- Kan alım yerinde enfeksiyon gelişebilir (küçük bir olasılık)
- Bir defada yeterli kan alınamazsa, kan almak için birden fazla kez cilt delinebilir
PSA Normal Değerleri:
Normal değerler yaşa göre değişim gösterir. Yaşlandıkça kan PSA düzeyleri gençlere göre hafifçe yüksek olabilir; tabii ki bu mutlaka kanser olacak anlamına gelmez. Afrikalı erkeklerde de PSA düzeyleri beyaz erkeklere göre biraz daha yüksektir. Çoğu laboratuvarda 4 ng/ml’nin altındaki değerler normal olarak kabul edilir.
Normalin Üzerindeki Değerlerin Anlamı
- Bening prostat hipertrofisi (iyi huylu prostat büyümesi)
- Prostat kanseri
- Prostatit
- Prostat nekrozu (prostatı besleyen damarın tıkanması)